Υποστηρικτές
 |  |
 | |
Εγκεκριμένο από
National Bioethics Committee
Centre for Educational Research and Evaluation
Ministry of Education and Culture
Ερευνητική ομάδα
- Δρ. Κωνσταντίνα Ιντζιεγιάννη (Ερευνήτρια Ακαδημαϊκός, μέλος της ομάδας σχεδιασμού, επικεφαλής ανάλυσης δεδομένων)
- Δρ. Παυλίνα Αντωνίου (Σύμβουλος)
- Πετρούλα Χατζηφώτη (Σύμβουλος)
- Αντώνης Μαππουρίδης (Μέλος της ομάδας σχεδιασμού και υπεύθυνος συλλογής δεδομένων)
- Βοηθοί ερευνητές: Νατάσσα Τσόκκου, Άννη Πανασέτη, Σαννα Αλαμπέτ, Αναπέλ Παναγή, Γιουλιάνα Καραγιάννη, Χάρης Ορφανίδης, Κυριάκος Χριστοφή, Ραφαήλ Στυλιανού
Στόχος
Να μελετηθούν οι επιπτώσεις των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ), δηλαδή της διαδραστικής νεάς τεχνολογίας, στους νέους χρησιμοποιώντας δείγμα από το νεανικό κυπριακό κοινό.
Ανακοινώσεις
Γκάλερι
Σκεπτικό
Ένα μεγάλο μέρος του διεθνούς ερευνητικού ενδιαφέροντος έχει καταδείξει τα πλεονεκτήματα των ΜΚΔ, όπως της συνεισφοράς στην δημιουργία κοινωνικού κεφαλαίου, της κοινωνικής στήριξης σε ομάδες πληθυσμού, και στην διατήρηση επαφών και σχέσεων σε διάφορα επίπεδα. Το Facebook μπορεί να ενδυναμώσει αδύναμους δεσμούς μεταξύ ανθρώπων και οντοτήτων (Manago, et al., 2012), να διατηρήσει σχέσεις και επαφές στον χρόνο ( Wellman, 2001) ή να προσφέρει το μέσο για προώθηση της συλλογικής ταυτότητας διαφόρων ομάδων. Για αυτούς ακριβώς τους λόγους, οι χρήστες που επισκέπτονται τους κοινωνικούς ιστότοπους δεν αναμένουν αρνητικό αντίκτυπο και εμπειρίες ( Fox και Moreland, 2013), ιδιαίτερα όταν πρόκειται για νεανικές ηλικίες χρηστών.
Όπως εξηγεί σχετική έρευνα ειδικά για την Κύπρο, «οι νέοι… επιδεικνύουν άγνοια των πιθανών κινδύνων που αντιμετωπίζουν όταν εισέρχονται σε πραγματική και προσωπική επαφή που αφορά τις πληροφορίες τους, ενώ αποδέχονται αιτήματα φιλίας από άγνωστους» (T. Taraszow et al., 2010). Εντούτοις, ένα μέρος της διεθνούς ερευνητικής βιβλιογραφίας έχει εντοπίσει σύνδεση της χρήσης του Facebook με την μειωμένη ευημερία (Chen & Lee, 2013) καθώς και αρνητικές εμπειρίες σε άτομα. Επιπλέον, καταδείχθηκε ότι στον Ιστότοπο επικρατούν δημοσιεύσεις αρνητικού περιεχομένου (Shelton and Skalski, 2014). Επιπρόσθετα, έρευνες υπέδειξαν ότι η παθητική διάδραση μέσω του Facebook, διασυνδέεται με μειωμένη αυτοεκτίμηση (Verduyn et al (2017), γνωστική υπερφόρτωση (Duggan et al., 2015) και αισθήματα δυσφορίας (Dunbar, 2016) . Ο Ferreira da Veiga et al. (2018) εντόπισε σε έρευνα ότι «μεγαλύτερος εθισμός στο Facebookσυσχετίζεται με αυξημένη κατάθλιψη και συμπτωματολογία άγχους, καθώς και αύξηση της διαπροσωπικής ευαισθησίας και περισσότερες δυσκολίες στην αυτορρύθμιση της χρήσης του Διαδικτύου».
Σκοπός και Μεθοδολογία Έρευνας
Στόχοι της παρούσας έρευνας είναι να μετρήσει (δείγμα n=1000) την επίδραση (εθισμό) των ΜΚΔ στους νέους (ηλικίας 15-35 ετών) χρησιμοποιώντας δύο κλίμακες, μία για την μέτρηση του εθισμού στα ΜΚΔ (BSNAS) και μία για τον εθισμό στο διαδίκτυο (GPIUS 2). Το δείγμα θα αποτελείται από n=1000 από τους οποίους φοιτητές n=500, μαθητές n=500 σε ηλικίες 15-35 ετών. Η έρευνα έχει εξασφαλίσει τη θετική γνωμοδότηση και εγκριθεί από την Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΕΒΚ ΕΠ 2019. 01.217 και του Κέντρου Εκαπιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης του Υπουργίου Παιδείας και Πολιτισμού.
Τα ερωτηματολόγια θα είναι ανώνυμα και θα περιλαμβάνουν γραπτή συναίνεση των ερωτώμενων και των κηδεμόνων τους (περιλαμβάνουν ενημέρωση για τη φύση της έρευνας) σε περίπτωση που είναι ανήλικοι (μαθητές 15-17 ετών), ενημέρωση και έγκριση από διευθύνσεις/πρυτανείες ερωτηματολόγιο κοινωνικο-δημογραφικών στοιχείων, το ερωτηματολόγιο BSNAS και το ερωτηματολόγιο GPIUS 2. Επισκέψεις στα σχολεία για συλλογή δεδομένων στη βάση των ερωτηματολογίων (στην τάξη, 15λ διάρκεια και στην παρουσία εκπαιδευτικού) θα διενεργούνται σε συνεννόηση με τις Διευθύνσεις των σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης. Διενεργούνται επίσης επισκέψεις σε Πανεπιστήμια και Κολέγια (κατόπιν άδειας) για συλλογή των αντίστοιχων δεδομένων, φοιτητών. Με την συμπλήρωση των ανωνύμων ερωτηματολογίων, οι συμμετέχοντες τα τοποθετούν σε κουτί – κάλπη μαζί με τα υπόλοιπα συμπληρωμένα δείγματα, ώστε να διασφαλιστεί η ανωνυμία.Τα δεδομένα αφού συλλεγούν θα αναλυθούν σε στατιστικό πρόγραμμα (SPSS) και θα παρουσιαστούν.
Χρονοδιάγραμμα
Η έρευνα έχει ξεκινήσει από τον Ιανουάριο 2020 και θα ολοκληρωθεί τον προσεχή Απρίλιο 2020
Πως μετρούμε πιθανές εξαρτήσεις…
BSNAS
Η κλίμακα μέτρησης του εθισμού στο Facebook (και στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης) Bergen (The BFAS the Bergen Facebook Addiction Scale-BFAS) είναι ένα ευρέως χρησιμοποιημένο εργαλείο αξιολόγησης του εθισμού στο Facebook. Περιλαμβάνει έξι κατηγορίες θεμάτων (Andreassen et al. 2012) οι οποίες αντιστοιχούν στα έξι βασικά συστατικά του εθισμού όπως προτάθηκαν από τον Griffiths (2005): εμμονή, μεταβολή διάθεσης, ανοχή, συμπτώματα στέρησης, σύγκρουση, υποτροπή. Ο ερωτώμενος αυτό-αξιολογείται με σημείο αναφοράς τους τελευταίους 12 μήνες στις έξι κατηγορίες στην κλιμακα Likert από το 1 (πολύ σπάνια) μέχρι το 5 (πολύ συχνά) . Tο συνολικό αποτέλεσμα ποικίλει μεταξύ 6-30 βαθμούς, με τις υψηλότερες βαθμολογίες να αντανακλούν μεγαλύτερο εθισμό στα ΜΚΔ. Από τις έξι κατηγορίες θεμάτων, διατηρείται το θέμα από κάθε κατηγορία το οποίο έχει τον υψηλότερο συνολικά βαθμό. Ακολούθως αξιολογείται η κατάσταση.
GPIUS2
Ο εθισμός στο διαδίκτυο (IAD – Internet Addiction Disorder) ή αλλιώς παθολογική ή προβληματική χρήση του διαδικτύου (PIU – Problematic Internet Use), είναι μια διαταραχή υπό τη μορφή εξάρτησης. Η Κλίμακα Προβληματικής Χρήσης του Διαδικτύου (Τhe Generalized Problematic Internet Use Scale 2, GPIUS2) μπορεί να προβλέψει εκείνες τις ομάδες που είναι πιο επιρρεπείς στην ηλεκτρονική επικοινωνία για να ρυθμίσουν τη διάθεση τους επομένως να επιβεβαιώσει τη μέτρηση του εθισμού στο Facebook και στα ΜΚΔ. Το GPIUS2 περιλαμβάνει 15 θέματα στο στυλ της κλίμακας μέτρησης Likert και οι ερωτώμενοι αξιολογούν σε μια κλίμακα 8 βαθμών (από το «σίγουρα διαφωνώ» στο ένα άκρο μέχρι το «σίγουρα συμφωνώ» στο άλλο άκρο της κλίμακας). Το μοντέλο του Caplan της γενικευμένης παθολογικής χρήσης του Διαδικτύου (2010) προτείνει ότι τα άτομα που προτιμούν τις διαδικτυακές αλληλεπιδράσεις αντί της αλληλεπίδρασης πρόσωπο με πρόσωπο είναι πιθανότερο να χρησιμοποιήσουν την ηλεκτρονική επικοινωνία για να ρυθμίσουν τη διάθεσή τους. Έτσι, η προτίμηση για διαδικτυακές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και το κίνητρο για να χρησιμοποιηθεί το διαδίκτυο για τη ρύθμιση της διάθεσης είναι προδείκτες της ανεπαρκούς αυτορρύθμισης.
Τι ισχύει στην Κύπρο
Στην Κύπρο η έρευνα για τα ΜΚΔ και την επίδραση στους χρήστες-νέους βρίσκεται ακόμα σε εμβρυακό επίπεδο. Συνήθως καταγράφεται η ηλικία, η μέση ημερήσια χρήση του Facebook και άλλα χρήσιμα στοιχεία όπως προσωπικά δεδομένα (Taraszow et al., 2010), ο ρόλος των ΜΚΔ στη διαφήμιση εταιρειών (Melanthiou et al. 2015) και στην εκπαίδευση ( Eteokleous et al. 2012) που καταδεικνύουν τη σημασία που έχει το Facebook και τα ΜΚΔ για τους νέους. Αντίθετα, το 88% των διαδικτυακών χρηστών είναι μέλη του Facebook[1], με αποτέλεσμα η Κύπρος να είναι πρώτη στη χρήση του συγκεκριμένου ΜΚΔ σε όλη την Ευρώπη. Στην Κύπρο δεν έχουν καταχωρηθεί εις βάθος ερευνητικά αποτελέσματα σχετικά με τον ψυχολογικό αντίκτυπο και τις πιθανές αρνητικές συνέπειες του Facebook και των άλλων ΜΚΔ, κάτι που αντίθετα χαρακτηρίζει πλέον τη διεθνή έρευνα. Έρευνες επικύρωσης της κλίμακας FBAS με ταυτόσημους στόχους και μεθόδους κατέδειξαν υψηλό επίπεδο εξάρτησης (Πορτογαλία) του 14.6% του δείγματος ( da Veiga et al., 2018) απέδειξαν την ψυχομετρική αξία και εγκυρότητα του BSNAS (Monacis et al., 2017, για την Ιταλία) ενώ μια ογκώδης ερευνητική προσπάθεια ( Andreassen et al., 2016) στην Νορβηγία με δείγμα άνω των 23,000 ερωτώμενων και χρησιμοποιώντας την BSNAS υπέδειξε ανάμεσα στα άλλα την σχεση ηλικίας (νέοι) και φύλου (γυναίκες) με χαρακτηρστικά εξάρτησης στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.
[1] https://knews.kathimerini.com.cy/en/news/cypriots-beat-europeans-on-facebook
Ερωτηματολόγια
